Wat is er loos in Turkije?

De wereld is zeer in beweging. China en de VS zijn met elkaar in handelsoorlog. Noord-Korea schiet te hooi en te gras ballistische raketten richting Japan. Rusland voert een koude-cyberoorlog. Iran heeft ongeveer met de gehele wereld een conflict en in Midden-Afrika zit zo ongeveer de gehele bevolking zonder werk en eten. In Syrië en ook in Turkije lijkt het er minder internationaal aan toe te gaan en wat zich daar afspeelt, lijkt de media niet zo interessant te vinden. Je hoort daarover niet zo veel (meer). Het dode Syrische jongetje, Aylan Kurbani, aan de vloedlijn bij de Turkse badplaats Bodrum staat (hopelijk) nog op ieders netvlies gegrift. Hoe zit het nu is Turkije en wat is daar nu werkelijk aan de hand? Weten wij wel wat zich daar afspeelt. Ik ging op onderzoek uit.

Foto van Bert Wagendorp van 3 september 2015 in De Volkskrant

De Turkse president Recep Tayyip Erdoğan lijkt de bron te zijn van de oorzaken van alle drama dat zich in Turkije afspeelt. De bekende managementgoeroe Peter Drücker schreef het al eens in één van zijn boeken dat de bottleneck steevast boven in de fles zit. Deze Turkse president was tot 1998 burgemeester van Istanbul en stichtte in 2001 zijn AKP en werd daarvan de leider. Drie jaar na zijn verkiezing tot president in 2014 werd hij dit weer nadat hij een wet had gewijzigd dat de president tevens leider van de AKP kan zijn. Deze president is democratisch gekozen en heeft in de jaren daarna tandje voor tandje de macht naar zich toegetrokken. President Erdoğan lijkt die macht ook, kosten wat het kost, te willen vasthouden waarbij hij democratische ontwikkelingen (oprukkende oppositie en hun winnende burgemeesters) hardhandig de kop in drukt. Ook de vrije pers heeft het moeten ontgelden waardoor de enige stem-des-volks die van de president zelf is (en van zijn trouwe aanhangers). Dat deze president het niet helemaal nauw met de waarheid neemt, schijnt iedereen (inclusief vrijwel de gehele westerse wereld) niet zo erg te vinden. Tot zover een opsomming van beelden en feiten die wat door elkaar heen lopen. Voorstanders van president Erdoğan steunen hem door dik en dus en tegenstanders van de president vervloeken hem onderhand. Wie heeft het daar nu bij het rechte eind? Ik zag zelf door de bomen het bos niet meer daar zo ongeveer iedereen maar iets riep en er geen weerwoord was die hetgeen werd gezegd ontkrachtte.

Alleen al vanwege Aylan Kurbani, dat jonge leven dat levenloos aanspoelde in Turkije, kan het niet zo zijn dat wij vergeten. Stille tochten voor overleden vrienden en vriendinnen en het herdenken van gevallenen tijdens WO2 en zo meer, is tekenend dat wij niet vergeten en ook niet willen vergeten. Aylan Kurbani nu is voor mij (en gelukkig velen) ook een belangrijk  icoon dat er iets structureel verkeerd bezig is. Waar rook is, is vuur en we kunnen niet, omdat de westerse landen multi-miljarden aan investeringen hebben gepleegd in Turkije, uit angst voor wie dan ook, onze hoofden collectief afwenden. Iets dat overigens nu in grote mate wel gebeurt.

Ik vroeg een aantal mensen van Turkse komaf over deze kwestie en wat me opviel was de licht-ontvlambaarheid van met name de mensen die aanhanger zeiden te zijn van de AKP van president Erdoğan. Vrijwel direct werden grote emoties zichtbaar waarvan de meest duidelijke de woede was. Het feit dat vrijwel al deze mensen instant van rustige burger veranderden in een razende Roeland, verontruste me zeer. De macht en invloed van president Erdoğan lijkt ver te reiken.

Nadat de Turkse geestelijk leider Muhammed Fethullah Gülen ervan beticht werd achter de coup te zitten van 15 juli 2016, ontketende president Erdoğan een ware klopjacht op deze manen daarnaast ook op al zijn Turkse volgelingen. Aanhangers van de AKP in Nederland werden massaal gemobiliseerd (hierboven te zien met Turkse vlaggen op de Erasmusbrug in Rotterdam. Het gevolg was een enorme heksenjacht wat ertoe heeft geleid dat een complete brain-drain Turkije heeft getroffen. Tienduizenden, zo niet honderdduizenden ‘vermeende’ Gülen-aanhangers vluchtten hals over kop hun land uit om asiel aan te vragen in, onder andere, Europese landen. Turkse persagentschappen werden in no-time opgedoekt en de aanwezige journalisten ontslagen en ook zonder verder proces, vastgezet in één van de Turkse gevangenissen. Ik heb daarbij ontdekt dat niet alleen de werkenden daar maar ook hun vrouwen, kinderen en zelfs baby’s in de gevangenissen belandden. Is dit barbaars of mis ik hier iets.

Wat me hierbij altijd heeft verbaasd is dat vrijwel iedere Turkse vluchteling die ik in de afgelopen drie jaar heb gesproken, ontkende ook maar iets te maken te hebben met die vermeende coup medio 2016. Ook de islamitische geestelijke, de heer Gülen, werd door hen met kracht vrijgepleit door hen. Via hen ontdekte ik dat een aantal van de mensen die ik sprak niets te maken willen hebben met de AKP maar zelf bij een soort Turkse stroming behoren, de zg. Hizmet-beweging. Ik ontdekte dat de heren Erdoğan en Gülen ooit hartsvrienden waren. Caroline van den Heuvel deed verslag namens EénVandaag (AvroTros) deed in augustus 2016 verslag van dit fenomeen (https://eenvandaag.avrotros.nl/item/erdogan-en-guelen-van-vriend-tot-vijand/) en meldde in vogelvlucht hoe het allemaal zover is gekomen dat beide heren nu aartsvijanden van elkaar zijn. De heer Gülen verblijft in de USA waar hij sinds 1999 in de staat Pennsylvania in een zelf verkozen ballingschap.

Foto van het verslag van 1V van AvroTROS van augustus 2016

De heer Gülen heeft overigens in diverse interviews sinds juli 2016 altijd ontkend iets met de coup te maken te hebben. Hoe dan ook, niemand kan ontkennen dat de heer Gülen op enig moment té veel macht kreeg en daarmee een bedreiging werd voor de huidige zittende president. De situatie boeit me mateloos, met name omdat ik de afgelopen ruim zes jaar zeer veel medelanders van Turkse origine heb ontmoet en uitgebreid gesproken. Hierbij is me zeer duidelijk geworden dat de Turkse Nederlander gepassioneerd is en mede daardoor ook dramatisch verdeeld is. Een verdeeldheid die ontegenzeggelijk is aangewakkerd door de schier ongebreidelde machtsambities van de huidige Turkse president die met zijn ‘lange arm’ ook de Turkse Nederlanders in zijn greep houdt.

In de twee volgende artikelen zullen Turkse Nederlanders aan het woord komen die sympathiseren met de AKP van president Erdoğan en ook Turkse Nederlanders die zijn verbonden met de Hizmet-beweging.